Projectie of waarneming

Het erkennen van een projectie is als het zetten van een spotlight op een schaduwplek.

Iedereen neemt de wereld waar op zijn eigen manier, door zijn eigen unieke bril, ja jij en ik ook. Anders gezegd, we zien de wereld niet zoals die is, maar zoals wij zijn.

Dat betekent dat wij door onze unieke en persoonlijke bril naar de wereld om ons heen kijken. Met die unieke bril wordt alles gefilterd naar wat wij zelf kennen én meegemaakt hebben. Dat heeft als gevolg dat wij maar al te zeer geneigd zijn om oude en niet meer van toepassing zijnde ervaringen op nieuwe gebeurtenissen en mensen te plakken, andere woorden voor projecteren. Het proces van projecteren voltrekt zich grotendeels onbewust, hetgeen niet zo verwonderlijk is wanneer we bedenken dat in het algemeen slechts 5% van ons handelen zich bewust voltrekt en voor 95% onbewust.

We projecteren dus ons innerlijk op een scherm buiten ons, waarbij de mensen om ons heen als projectiescherm fungeren. We ergeren ons bijvoorbeeld aan iemand en dat kán iets zeggen over die ander maar het zál iets zeggen over onszelf. De eigenschap waaraan we ons ergeren in die ander is een eigenschap in onszelf, die we in onszelf niet erkennen of zelfs veroordelen. Het is natuurlijk ook niet gemakkelijk te erkennen dat we zelf óók zo’n irritante eigenschap hebben.

Bij projecteren kun je je bijvoorbeeld behoorlijk ergeren aan een collega die jij arrogant noemt, omdat je van mening bent dat die collega zo overdreven graag in het middelpunt van de belangstelling staat.
Een heel reële mogelijkheid is dat je zelf óók arrogant bent. Je ziet wel de splinter in andermans oog, maar niet de balk in je eigen oog. Uiteraard wil je dit meestal niet van jezelf weten! Er is moed voor nodig om bij jezelf te rade te gaan en te (h)erkennen dat arrogantie ook een deel van jou kan zijn.
Maar ook is het mogelijk dat je je ergert omdat je, na eerlijk zelfonderzoek, niet arrogant bent, maar dat je er méér van zou kunnen gebruiken. Dan noem je de gewilde eigenschap uiteraard niet arrogant maar bijvoorbeeld zelfverzekerd.
Een derde mogelijke uitleg omvat de eerste twee verklaringen. Je bent arrogant en je durft dat ook te erkennen. Daarnaast kun je meer behoefte hebben aan zelfverzekerdheid en verberg je je onzekerheid met arrogant gedrag.
De manier waarop en de context waarin we zo’n irritante eigenschap zelf ook hebben, kan zo anders zijn dan bij de persoon waaraan we ons ergeren, dat we soms flink wat moeite moeten doen om een en ander bij onszelf te herkennen. We willen natuurlijk niet vergeleken worden met die persoon, waaraan we ons zo verschrikkelijk ergeren. We moeten voorbij de persoon kijken naar de eigenschap waaráán we ons zo ergeren.

Alle verklaringen laten zien hoe de projectie van ergernis op een ander zijn oorsprong heeft in de manier waarop wijzelf in elkaar zitten en tegen onszelf aankijken. We denken bij voorbeeld, dat ons publiek of de mensen om ons heen precies zo over ons oordelen als wij over onszelf oordelen.
Bij spreken in het openbaar is projecteren een proces dat ons flink in de weg kan zitten, daar we niet meer kunnen luisteren zonder het geprojecteerde filter en niet meer kunnen waarnemen wat is.

Succes en hartelijke groet,
Stef de Beurs

8 gedachten over “Projectie of waarneming

  1. Bart Landstra

    Ik geniet van de helderheid waarmee je dit uitlegt. Vraag blijft, wat neem je dan werkelijk waar? Gewoon energie? Hangt af van de mate van realisatie wellicht?

    Groet, Bart

  2. Stef de Beurs

    Hi Bart,
    Bedankt voor je reactie. Goede vragen, waarop we ons eigen antwoord moeten zien te vinden. Over het algemeen hebben we redelijke overeenstemming over eenvoudige (en vooral fysieke) dingen, zoals bijvoorbeeld ’n tafel of ’n stoel en waar die dan voor dienen. Bij niet materiële zaken slaat de verdeeldheid al snel toe en daarmee onze persoonlijke unieke blik op de wereld. 🙂
    Hartelijke groet,
    Stef

    1. Bart Landstra

      Hoi Stef, dank voor je reactie.
      …Ik denk trouwens dat de vroegste verdeeldheid (dualiteit) al begint bij de eerste gedachte, het eerste concept, label, oordeel wat opkomt over wat we waarnemen. Want een stoel bv. is een samenstelling van delen, wat we voor het gemak stoel noemen. We zien dus toch een projectie van ons beeld van dat wat we waarnemen. Tenzij je weet de ‘stoelheid’, de essentie van de stoel waar te nemen, welk vol-ledig is. Ga je akkoord?
      Wellicht gaat dit in de context van jouw communicatietrainingen wellicht wat te ver.

  3. Stef de Beurs

    Hi Bart,
    Helemaal mee eens. In andere trainingen heb ik juist voor die stoel gekozen met daarbij de waarneming die iemand eraan geeft, die nog nooit ’n stoel heeft gezien (die mensen bestaan vast nog wel ergens).
    Hartelijke groet,
    Stef

  4. Theo van Ingen

    Ik erger me aan taal- en spelfouten in de artikelen op websites, zoals Dokter.nl, Business Insider en Follow the Money. Ik vind dat mensen die dagelijks voor een groot publiek schrijven, best hun werk mogen laten nakijken en corrigeren. Toch denk ik dat ik niet erg arrogant ben of onzeker van mezelf.
    Wat is jouw mening daarover, Stef?

  5. Stef de Beurs

    Hi Theo,
    Bedankt voor je reactie. De eerste stap is kijken of je ergernis groot en belangrijk genoeg is om actie te ondernemen. Kleine ergernissen leg je naast je neer en klaar is kees. Is de ergernis belangrijk genoeg om verder te kijken, dan heb je wat te onderzoeken. Je ergernis over spelfouten in artikelen zou je kunnen vertalen naar “securiteit in werk….. of….”, dat is al wat breder. Daarmee kun je je afvragen of je secuur bent in alles wat je doet. Ik ken je niet goed genoeg om je hints te geven, dus zul je zelf aan de slag moeten. Het zijn soms lastig verborgen zaken om op te sporen. Het helpt de speurtocht ook om voor de ergernis flink wat synoniemen(woorden) te vinden. Soms helpt ’t om aan iemand die jou goed kent te vragen “wat zegt deze ergernis over MIJ?”.
    Succes en hartelijke groet,
    Stef

  6. Theo van Ingen

    Hai Stef,
    Bedankt voor je uitgebreide antwoord
    Ja, ik ben zelf een pietje precies. Dokter.nl heb ik aangeboden hun artikelen na te kijken. Dat vonden ze niet nodig. Bij FTM geef ik de schrijver een seintje als het ernstig is.
    En dat ergeren gaat wel weer over. Waar het in mijn reactie om ging, is het verband tussen je ergeren, arrogantie en zelfvertrouwen.
    Ok. Genoeg gefilosofeerd. Groeten, Theo.

  7. Stef de Beurs

    Hi Theo,
    Graag wil ik toch nog een nuancering aanbrengen:
    Er is m.i. geen verband tussen jouw ernernis t.a.v. taalfouten en de genoemde arrogantie en zelfverzekerdheid. Die arrogantie en zelfverzekerdheid zijn in mijn artikel slechts voorbeelden.
    Hartelijke groet,
    Stef

Laat een antwoord achter aan Bart Landstra Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *